Δεν είχαμε κανένα λόγο να μείνουμε περισσότερο στην πλατεία της Όπερας. Η αστυνομία είχε κυκλώσει τη γειτονιά. Σε λίγο θα γέμιζε από κάθε λογής μπάτσους. Κόσμος πολύς που δεν μου έκανε κέφι να δω. Είχα πάρει τη Μαρί Λου από το μπράτσο και την είχα πάει στην άλλη μεριά της λεωφόρου Ζαν Μπαλλάρ, στην Πλατεία Τιαρς. Στου Μάριο. Μ’ ένα πιάτο μοτσαρέλλα και ντομάτες, κάπαρη, αντζούγιες και μαύρες ελιές. Ένα πιάτο σπαγγέτι με θαλασσινά. Ένα τιραμισού. Και για κρασί ένα Μπαντόλ, κτήμα Pinarnon.

Μιλήσαμε για όλα και για τίποτε. Κυρίως εκείνη, λιγότερο εγώ. Νωχελικά. Ξεχώριζε την κάθε λέξη σαν να καθάριζε ένα ροδάκινο. Την άκουγα, με τα μάτια όμως μόνο. Με παράσερναν το χαμόγελό της, το σχήμα των χειλιών της, τα λακουβάκια στα μάγουλά της, η σπάνια κινητικότητα του προσώπου της. Την κοίταζα κι ένιωθα το γόνατό της κόντρα στο δικό μου: πως να σκέφτομαι κιόλας;

-Ποια συναυλία; τη ρώτησα σε μια στιγμή.
-Μα που ζεις; Η συναυλία. Στη Φρισ. Με το συγκρότημα Massilia.

Η Φρις είναι το παλιό καπνεργοστάσιο. Χώροι κάπου εκατόν είκοσι χιλιάδων τετραγωνικών πίσω από τον σιδηροδρομικό σταθμό Σαιν-Σαρλ. Θυμίζει το μέρος αυτό τις καταλήψεις κτιρίων από καλλιτέχνες στο Βερολίνο, και το PSI στο Κουίνς, στη Νέα Υόρκη. Είχαν εγκατασταθεί εκεί διάφορα ατελιέ, αίθουσες για δοκιμές θεάτρου και μουσικής, ένα περιοδικό, το Taktik, το Ραντιό-Γκρενούιγ, ένα εστιατόριο, μια αίθουσα συναυλιών.

-Πέντε χιλιάδες μαζωχτήκαμε. Θαύ-μα! Οι μάγκες ξέρουν να σ’ ανάβουν φωτιές.
-Καταλαβαίνεις τα προβηγκιανά εσύ;

Τα μισά τραγούδια των Massilia ήταν στην τοπική διάλεκτο. Σε προβηγκιανά των ναυτικών. Τα γαλλικά της Μασσαλίας, όπως λένε στο Παρίσι. Parlam de realitat dei canvas dau quotidian, να τι τραγουδούσαν οι Massilia.

-Δεν σε νοιάζει να καταλαβαίνεις ή να μην καταλαβαίνεις. «Τραβάμε κουπί, δεν είμαστε βλάκες.» Να τι πρέπει να καταλάβεις.

Με κοίταξε σαν κάτι το αξιοπερίεργο. Ίσως ναι, να ήμουν βλάκας. Όλο και πιο ξεκομμένος από την πραγματικότητα. Διέσχιζα τη Μασσαλία αλλά τίποτε δεν έβλεπα πια γύρω μου. Το μόνο που γνώριζα ακόμα σχετικά μ’ αυτήν, ήταν η υπόκωφη βία της και ο επιδερμικός ρατσισμός της. Ξεχνούσα ότι η ζωή δεν ήταν μόνον αυτά. Ότι, παρά τα όσα συνέβαιναν εκεί, άρεσε στους ανθρώπους αυτής της πόλης να ζουν και να γλεντάνε. Ότι με την κάθε ημέρα που ξημέρωνε, η ευτυχία φάνταζε σαν ιδέα καινούρια, έστω κι αν αργά τη νύχτα η κατάληξη ήταν ένας βίαιος έλεγχος ταυτοτήτων.

*Η Τριλογία της Μασσαλίας – Το Μαύρο Τραγούδι της Μασσαλίας, Ζαν-Κλωντ Ιζζό, εκδ. ΠΟΛΙΣ