Είχες καθίσει σε ένα τραπέζι σε μια γωνιά της βεράντας πάνω από το λαμπύρισμα του νερού και είχες παραγγείλει μια μπίρα Τάιγκερ. Αρκετά γρήγορα ένας τύπος  με πάρα πολλές ρυτίδες, με μεγάλα πεταχτά αυτιά σχεδόν διάφανα που έδιναν στο κεφάλι του μιάν όψη συμπαθητικής νυχτερίδας, ήρθε να ρωτήσει αν μπορούσε να καθίσει στο τραπέζι. Μιλούσε αρκετά σαρακοφαγωμένα αλλά πολύ κατανοητά γαλλικά. Σου γνωστοποίησε ότι είχε υπάρξει πιανίστας σε μπαρ ξενοδοχείων στο Βιεντιάνε και το Λουάνγκ Πραμπάνγκ, στο Λάος, κατόπιν στη Σαϊγκόν και ότι είχε πολεμήσει τους Γάλλους στις τάξεις των Βιετμίνχ. Δεν είχαμε επιλογή, σου λέει σαν για να ζητήσει συγγνώμη και του έδωσες απόλυτο δίκιο: δεν είχαν επιλογή. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε διαβεβαίωνε, του συνέβη να παίξει, στον καταυλισμό, στην καρδιά της ζούγκλας, σε πιάνα πού τα είχαν βρει από εδώ κι από κει και τα μετέφεραν παντού πάνω σε μουλάρια: μελωδίες της Φρεέλ, της Νταμιά, του Μωρίς Σεβαλιέ, του Τρενέ. Κι ακόμη ενός συνθέτη που καταρχάς η προφορά του συνομιλητή σου σε εμπόδισε να καταλάβεις το όνομά του, που θεώρησες ότι είναι ενός Βιετναμέζου μουσικού, Ναλ ντο Άνχ ή κάτι τέτοιο, αλλά που τελικά, προς μεγάλη σου έκλπηξη, αποδείχτηκε ότι ήταν ο Ρενάλντο Χαν. Ο Ρενάλντο Χαν στη ζούγκλα! Μέσα στην έξαρσή του πολέμου!  Πολύ θα ήθελες να ήσουν παρών. Γιατί όχι τη σονάτα του Βιντέιγ; Με λίγα λόγια, κατά την άποψή του, όλες αυτές οι μελωδίες ήταν διαφορετικές από τα σημερινά γαλλικά τραγούδια – μόνο που αυτό που ονόμαζε έτσι ήταν ένα απωθητικό μείγμα το οποίο είχες την εντύπωση ότι αναγόταν στα χρόνια πριν από τους γιεγιέδες της εφηβείας σου, που την ίδια στιγμή ακούγονταν από το ραδιόφωνο του μπαρ. Εκείνος, η γριά νυχτερίδα τραγουδούσε «Je chaaaante du soir au matin» παίζοντας πιάνο πάνω στο τραπέζι με τα αποστεωμένα δάχτυλά του. Ενθουσιώδης! Ω Τρενέ! Μεγάλε ποιητή.
Ο παλιός Βιετμίνχ ήταν εκστασιασμένος από χαρά επειδή συνάντησε έναν Phap, έναν Γάλλο. Για να λέμε την αλήθεια, από την εποχή του Ντε Γκωλ είχε απομακρυνθεί λίγο από τη γαλλική πολιτική ζωή. Αλλά ο Ντε Γκωλ… Μεγάλος αρχηγός! κατά τη γνώμη του (κατά βάθος, σκεφτόσουν διασκεδάζοντας, είχε για τη Γαλλία μια άποψη εξίσου αναχρονιστική με τη δική σου). Όταν του γνωστοποίησες την αιτία του ταξιδιού σου στο Μάυ Το, φάνηκε ότι λυπάται ειλικρινά στην ιδέα ότι ο υπολοχαγός, ο πατέρας σου, δεν είχε διατηρήσει καλή ανάμνηση από την Ινδοκίνα. Αυτός ο τύπος ήταν πραγματικά γοητευτικός. Ξαναπήρατε Τάιγκερ και παραγγείλατε καβούρια.

*Χάρτινη Τίγρη, Olivier Rolin, εκδ. ΑΓΡΑ